Ketojenik Diyet Nedir?

Ketojenik diyet genellikle %80 yağ, %15 protein ve %5 karbonhidrattan oluşmaktadır. Yağın, karbonhidrat ve proteine oranı 2:1 ila 4:1 arasında değişmektedir. Yağ ile protein ve karbonhidrat arasındaki belirtilen oranlar dışındaki daha yüksek oranlar, daha kısıtlayıcı fakat daha etkili olarak görülmektedir. Bu diyetteki yağların çoğu, uzun zincirli trigliseritler olarak sağlanır. Klasik KD’in başka bir çeşidi ise daha fazla karbonhidrata izin vererek diyetin lezzetini arttırma amacı ile kullanılan orta zincirli trigliserit diyetidir. Daha ketojenik olmasına rağmen, sıklıkla gastrointestinal yan etkilere neden olduğu için daha az kullanılır.

Ketojenik diyet ile enerji, proteinler, mineraller, vitaminlerde eksiklikler, lipidler, doymuş yağ ve kolesterolde ise fazlalıklar meydana gelir. Böyle bir diyetin kullanılması, özellikle çocuklarda, uygulama ve izlemde özel dikkat ve monitarizasyon gerektirir.

Ketojenik diyet kullanıldığında vücut birincil enerji kaynağı olarak keton cisimlerini kullanır. Lipoliz aktive olur ve mitokondrilerde serbest yağ asitlerinin ß oksidasyonu başlar.

Ketojenik diyetler, çeşitli kronik rahatsızlıkların yönetimi için farmakolojik olmayan bir strateji olarak önerilmektedir. Etkinlikleri ve güvenliği, nöroloji, onkoloji ve endokrinoloji alanında kanser, demans, ilaca dirençli epilepsi, migren, obezite, polikistik over sendromu ve T2DM gibi bozukluklar için değerlendirilmiştir. KD’nin tedavide kullanıldığı tüm bu hastalıklara sahip bireylerin beslenme gereksinimlerinin önemli ölçüde farklılık göstermesi beklenmektedir. Bununla birlikte, tüm KD’ler karbonhidratları kısıtlamış olsa bile her beslenme müdahalesinin belirli bir günlük kalori alımı, makro besin bileşimi ve süresi bulunmaktadır

Ketojenik diyetin, pek çok farklı türü bulunmaktadır; “çok düşük karbonhidratlı ketojenik diyet” ketojenik durumu sağlayabilmek için günde 20-50 g veya 2000 kkal/gün diyetin %10’u kadar karbonhidrat tüketimini önermektedir . İlave olarak, Atkins diyeti, klasik ketojenik diyet, yüksek yağlı ketojenik diyet, çok düşük kalorili ketojenik diyet (ÇDKKD) ve çok düşük karbonhidratlı ketojenik diyet dahil olmak üzere farklı bileşime sahip birkaç diyet uygulanmıştır.

Ketojenik olarak tanımlanacak bir diyet için tek gereksinim, karbonhidrat kısıtlaması ile temsil edilir, genellikle 30-50 g/gün'den azdır. Günlük kalori alımı, makro besin bileşimi ve süresi gibi diğer faktörleri değiştirerek farklı diyetler elde edilebilir. Günlük kalori alımı ÇDKKD'de 700-800 kkal/gün'e kadardır. Ancak, düşük kalorili ketojenik diyet (DKKD) ve izokalorik ketojenik diyet (İKKD) için hipokalorik veya izokalorik tanımı yalnızca toplam enerji harcamasına bağlı olarak bireysel temelde yapılabilir.

İtalyan Diyetetik ve Klinik Beslenme Derneği’ne göre ;

1. Morbid obezite veya komplikasyonları (T2DM, dislipidemi, hipertansiyon, metabolik sendrom, obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS), kemik hastalıkları veya şiddetli artropati);

2. Bariatrik cerrahi endikasyonu olan şiddetli obezite (ameliyat öncesi dönemde);

3. Hızlı kilo kaybına ihtiyaç duyan ciddi komorbiditeleri olan hastalar;

4. Alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD);

 5. İlaç-dirençli epilepsi hastaları ketojenik diyet uygulayabilir.

ADI’ya göre, kimler uygulayamaz?

1. Gebelik ve emzirme

2. Ruhsal bozuklukların ve davranışsal sorunlar, alkol ve diğer maddelerin kötüye kullanılması geçmişi; 3. Karaciğer veya böbrek yetmezliği;

4. Tip 1 Diyabet hastası olan bireyler uygulamamalıdır.

YAN ETKİLERİ NELERDİR ?

Ketojenik diyetin, kısa veya uzun süreli çeşitli yan etkileri bulunmaktadır. KD’nin kısa süreli yan etkileri başlıca; dehidrasyon, baş ağrısı, yorgunluk, baş dönmesi, uykusuzluk, egzersiz toleransında zorluk, hiponatremi, hipomagnezemi, hipoglisemi, letarji, halitozis, bulantı, kusma, ishal, kabızlık gibi gastrointestinal yan etkiler ve hiperürisemidir. Kısa dönem görülebilen bu etkiler “keto gribi” olarak da adlandırılmaktadır. Bu yan etkiler genellikle yeterli sıvı ve elektrolit alımı sonrasında düzelebilmektedir.

ÖRNEK KETOJENİK BESLENME ÖRNEĞİ ;

Kahvaltı : Cheddar peynirli omlet, söğüş salatalık, zeytin, ceviz, tahinli keto ekmek

Öğle Yemeği : Mantar ve kuşkonmaz eşliğinde ; Fırında somon

Akşam Yemeği : Avokado soslu kabak spagetti

Ara Öğün : Çiğ kuruyemiş, Hindistan cevizi eklenmiş sade kahve

Uzman Diyetisyen Öznur Mutlu